Nemen Tigrese rebellen Addis Abeba in?
Vijf vragen over de strijd in Ethiopië, naar een artikel van Koert Lindijer (5 nov 2021 NRC)
Er heerst paniek in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Groepen snel gerekruteerde burgers vertrekken naar het front op 250 kilometer ten noorden van de stad, om te vechten tegen de oprukkende rebellen van het Tigrese Volksbevijdingsfront (TPLF). De Ethiopische premier Abiy Ahmed heeft iedere inwoner opgeroepen zijn woonwijk te verdedigen met eigen wapens.
Een jaar na het begin van de burgeroorlog in de noordelijke deelstaat Tigray, waarbij duizenden mensen zijn omgekomen en miljoenen ontheemd zijn geraakt, nadert het conflict Addis Abeba. Oprukkende rebellen uit Tigray hebben vorige week een cruciale overwinning geboekt door de strategisch gelegen steden Dessie en Kombolcha in de deelstaat Amhara in te nemen. Ook hebben ze een alliantie gesloten met een andere gewapende groep
1 Wat is de oorsprong van het conflict?
Met de verkiezing in 2018 van premier Abiy Ahmed door de toenmalige regeringspartij het Ethiopische Revolutionaire Democratische Volksfront (EPRDF) kwam een einde aan de dominante positie van de Tigreeërs in de nationale politiek van Ethiopië. Abiy ontsloeg Tigreeërs in het leger en het staatsapparaat en ontmantelde hun bedrijven. Veel prominente Tigreeërs trokken zich terug in hun deelstaat en zonnen op wraak. Zij willen de invloed in de politiek terug, alsmede de economie die werd opgebouwd nadat het TPLF in 1991 Addis Abeba innam. In juni boekte het TPLF een spectaculaire zege in Tigray, waarbij het regeringsleger in de deelstaat op de vlucht sloeg.
2 Kan Addis Abeba vallen, en moet Abiy vluchten?
Sommige rebellenleiders hebben aangegeven de hoofdstad te willen innemen. Maar tenzij het regeringsleger geheel ineenstort, is dat op korte termijn niet waarschijnlijk. Vermoedelijk willen de rebellen de aanvoer naar de hoofdstad vanuit buurland Djibouti afknijpen om Abiy Ahmed tot aftreden te dwingen. Als ze nu iets oostwaarts trekken kunnen ze de hoofdweg naar de havenstad in Djibouti afsluiten en het bewind langzaam wurgen. Abiy heeft gezworen de hoofdstad niet te zullen ontvluchten. Maar als het tij niet snel wordt gekeerd, ligt die mogelijkheid wel in het verschiet
De kans bestaat dat de eenheidsstaat Ethiopië verkruimelt, een ontwikkeling die al aan de gang is in buurland Somalië en na de staatsgreep van vorige
3 Waar is het Ethiopische leger gebleven?
Onder de regimes vóór Abiy Ahmed had Ethiopië een van de sterkste legers van Afrika. Het wist alle plaatselijke opstandjes te onderdrukken en speelde een gewaardeerde rol bij vredesmachten in bijvoorbeeld Somalië en Soedan.
Maar met het wegzuiveren van Tigrese commandanten en generaals door Abiy Ahmed werd het hart uit de strijdkrachten weggerukt. Het leger is gedemoraliseerd en heeft een zwakke organisatie. Na de zege van het TPLF in Tigray lijkt de ruggengraat van de strijdkrachten gebroken. Tienduizenden soldaten werden krijgsgevangene gemaakt. Een massale rekrutering van burgers en milities door Abiy Ahmed heeft het leger zijn slagkracht niet terugbezorgd.
Door de grootschalige misdaden tegen burgers door het regeringsleger en het geallieerde leger uit Eritrea schaarde de Tigrese bevolking zich achter het TPLF. Deze gemotiveerde strijders maaien de regeringssoldaten vanuit hun posities in de bergen neer.
4 Kan Eritrea Abiy Ahmed nog helpen?
De Eritrese leider Issaias Afewerki is de sterkste bondgenoot van Abiy Ahmed. Hij heeft oude vetes met het TPLF en is altijd een fervent tegenstander geweest van het etnische federalisme, zoals onder het TPLF ingevoerd in Ethiopië.
Hij greep de ruzie tussen Abiy Ahmed en de Tigreeërs aan om zijn leger Tigray te laten binnenvallen. Die invasie liep uit op een strafexpeditie waarbij de Eritrese soldaten plunderden en burgers vermoordden. Deze misdaden deed de Tigreeërs juist massaal achter het TPLF scharen.
Eritrese soldaten beschermen het westen van Tigray, aan de grens met Soedan, tegen het TPLF. Het dilemma voor Issaias is of hij zich nog dieper in het Ethiopische wespennest moet mengen om zijn bondgenoot te redden. Ethiopië is met 110 miljoen inwoners een veel gecompliceerder en etnisch explosief land dan het redelijk homogene, kleine en strak bestuurde Eritrea.
5 Betekent een zege van TPLF of Abiy een einde van de strijd?
Nee, een militaire zege zal het Ethiopische conflict alleen verergeren. Oppositie tegen Abiy Ahmed komt behalve van de Tigreeërs ook van jonge activisten onder de Oromo, de grootste bevolkingsgroep van het land waartoe Abiy zelf behoort. Zij keerden zich af van de premier omdat zij tegen de door hem nagestreefde gecentraliseerde staat zijn en willen juist meer autonomie voor Oromia. Het Oromo bevrijdingsleger (OLA) heeft een militaire alliantie gesloten met het TPLF en er zijn berichten dat ze sinds kort ook samenwerken aan het front.
Ethiopiërs raken steeds meer verdeeld langs etnische lijnen, omdat Tigreeërs gelijk worden gesteld met het TPLF. „Ik durf de staat niet meer op”, vertelde een etnische Tigreeër telefonisch. En een Ethiopiër van een andere etnische groep: „Ik laat me niet meer zien in de buurt van Tigreeërs”.
Lees hele artikel in de NRC van 05/11-2021
