Begrijpen wij wel echt wat een kernoorlog betekent? Toespraak van Jona Walk, bestuurslid Artsen voor Vrede NVMP, 24 augustus 2025
Tachtig jaar geleden – op 6 en 9 augustus – wierpen de Verenigde Staten atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. In het eerste jaar na hun ontwikkeling, vernietigden deze kernwapens binnen een paar minuten meer dan 200.000 mensen, onder wie naar schatting 38.000 kinderen. De twee bommen lieten een spoor achter van brandwonden, verbrijzelde ledematen, stralingsziekten, psychologische trauma en onomkeerbare milieuvervuiling en ernstige gezondheidsproblemen, ook voor degenen die toen nog geboren moesten worden.
In de afgelopen tachtig jaar zijn die kernbommen vermenigvuldigd en doorontwikkeld tot wapens die nog vele malen krachtiger en destructiever zijn dan de bommen die Hiroshima en Nagasaki verwoestten. Begrijpen we echt wat dat betekent?
Albert Einstein schreef in 1955 dat ‘onze wereld wordt bedreigd door een crisis waarvan de omvang schijnt te ontgaan aan diegenen, die de macht bezitten om grote beslissingen ten goede of ten kwade te nemen. De ontketende atoomkracht heeft alles veranderd, behalve onze manier van denken en wij glijden aldus af naar een catastrofe zonder weerga.’
Belangrijke woorden. Maar ik ben het toch niet helemaal eens met Einstein.
Want niet alleen de politici en de zogenaamde leiders van deze wereld lijken blind te zijn voor de destructieve krachten waar ze mee spelen. Vandaag lijken de meeste diplomaten, militairen, artsen, wetenschappers en burgers het evenmin te begrijpen.
Want de afschuwelijke beelden van de oorlog in Oekraïne bleken een katalysator – niet voor het opnieuw versterken van de reeds afgebroken diplomatieke kanalen tussen wereldmachten – maar voor een nieuwe wapenwedloop en toenemend onverantwoorde, oorlog hitsende retoriek tussen wereldmachten. Politici spreken over een dienstplicht voor onze kinderen, en klagen over een gebrek aan ‘sneuvelbereidheid’ onder Nederlanders. Uitgaven van 800 miljard Euro en vijf procent van ons bbp, niet aan zorg of onderwijs maar aan kogels en bommen, stuiten nog altijd op vrij weinig weerstand. In de jaren tachtig waren er nog grote demonstraties tegen kernwapens. Maar nu zijn die stemmen grotendeels stil gevallen.
In Nederland worden ziekenhuizen – zoals het ziekenhuis waar ik werk – gevraagd om ons voor te bereiden op oorlogsslachtoffers. De meeste artsen gaan daarin mee alsof het een normale zaak zou zijn. Maar begrijpen wij dat een oorlog tussen Rusland en de NAVO in de huidige situatie zou uitlopen tot een kernoorlog? Begrijpen wij echt wat dat betekent?
Begrijpen wij de schade die de meer dan 12.000 atoombommen van negen landen kunnen aanrichten? Hierbij valt zelfs de afschuwelijke destructie van moderne, conventionele oorlogsvoering in het niets. Kunnen wij ons voorstellen dat onze broers en zussen, zoons en dochters onder het puin liggen?
Begrijpen wij dat er na een atoombom explosie geen noodhulp meer komt? Omdat de meeste artsen en verpleegkundigen zelf ook slachtoffer zijn geworden, en de omgevende ziekenhuizen zijn verwoest?
Begrijpen wij dat zelfs een ‘kleine’ kernoorlog met een paar tientallen bommen al wereldwijde consequenties kan hebben: zoals ernstige vervuiling van aarde, lucht en water, en uitgebreide hongersnood?
Een groot nucleair conflict, zoals tussen Rusland en de NAVO, zou het einde zijn van onze samenleving.
Begrijpen we echt wat dat betekent? Ik niet.
Ik spreek vandaag namens Artsen voor Vrede, de NVMP, dat deel uitmaakt van de International Physicians for the Prevention of Nuclear War. Een organisatie die pleit voor het volledig afschaffen van kernwapens.
Want je kan je niet voorbereiden op een kernoorlog. Je kan alleen alles op alles zetten om die te voorkomen. De helft van de wereld heeft het VN-kernwapenverbodsverdrag getekend, maar waar blijft de rest? Nederland zou dit verdrag ook moeten ondertekenen. Want deze wapens maken ons land niet veiliger. Een veilige wereld vraagt internationale en diplomatieke inspanningen. Wie vrede wil moet zich daarvoor inzetten, dag in dag uit, met heel hart en ziel.
Laat het niet zo zijn dat we pas in actie komen als we zelf hebben ervaren wat oorlog echt betekent.
Jona Walk is specialist intensive care in opleiding en bestuurslid van Artsen voor Vrede NVMP
Er zijn geen grenzen meer voor nucleaire wapens. En zo stijgt het risico op dodelijke ongelukken
Uit het artikel van MARNO DE BOER De Morgen van 22 augustus 2019
Rusland en de Verenigde Staten zijn niet of nauwelijks meer bereid tot afspraken om hun kernwapenarsenalen in te perken. Een voor een sneuvelden afgelopen jaren verdragen voor wapenbeheersing, terwijl beide landen nieuwe geavanceerde raketten ontwikkelen.
Het lijkt erop dat de wereld een gevaarlijke nieuwe wapenwedloop wacht. Dat werd deze maand opnieuw duidelijk nadat in het noorden van Rusland vijf ingenieurs om het leven kwamen bij een mislukte test van een nucleaire raketmotor. Mogelijk houdt het ongeluk verband met Russische plannen om een nucleair voortgedreven kruisraket te ontwikkelen, die door een ongelimiteerd bereik Amerikaanse
raketverdediging kan omzeilen.
Aan zulke testen zitten sinds begin augustus geen beperkingen. Toen eindigde het INF-verdrag tussen de Verenigde Staten en Rusland dat sinds de nadagen van de Koude Oorlog vanaf land gelanceerde middellangeafstandsraketten en kruisraketten verbood. Een eerste belangrijk verdrag sneuvelde al in 2003. Het ABM (Anti Ballistic Missile, 1972) verbood verdediging waarmee je vijandelijke raketten uit de lucht kunt schieten.
NA 9/11
De nieuwe wapenwedloop gaat terug tot het vorige decennium. Na de aanslagen van 11 september 2001 vonden de VS dat internationale rechtsregels maar in de weg zaten bij de strijd tegen terroristen en ‘schurkenstaten’ als Irak, Iran en Libië. Niet alleen besloten de VS gevangen terroristen te martelen en Irak zonder volkenrechtelijk mandaat aan te vallen, ook afspraken over wapenbeheersing uit de Koude Oorlog moesten op de schop. President George W. Bush besloot dat de VS een raketschild nodig hadden om zichzelf en Europa te verdedigen tegen bijvoorbeeld Iran en Noord-Korea. Daarbij zat het ABM uit 1972 in de weg. Dat verdrag De gedachte daarachter was dat de capaciteit om vijandelijke raketten neer te schieten het risico op een kernoorlog aanzienlijk verhoogt.
HYPERSONISCH GLIJVOERTUIG
Ook voor de VS zaten er nadelen aan het gebruik van een grote ballistische raket om een terroristenleider aan te vallen. Het wapen kan onderweg niet van koers veranderen als er nieuwe inlichtingen binnenkomen over de locatie van de vijand. President Barack Obama trok daarom geld uit voor meer beweeglijke raketten. Dat ‘hypersonische glijvoertuig’ heeft de snelheid van een ballistische raket, maar is veel wendbaarder en vliegt in een lagere baan om de aarde. Vanuit het oogpunt van nucleaire afschrikking maakt dat de situatie nog onstabieler. De VS en Rusland hebben satellieten om elkaars raketlanceringen te detecteren en kunnen een ballistische raket vervolgens volgen met speciale radars. Bij de lagere vlieghoogte van glijvoertuigen kan dat niet. Mochten de VS dus de trekker overhalen, dan gaan in Moskou wel de alarmbellen af maar kan men niet zien of de wapens richting Rusland, Iran of een terroristenkamp vliegen. Dat vergroot het risico op dodelijke misverstanden tussen twee kernmachten.
EERST CRISIS, DAN REACTIE
De komende jaren zijn er nog meer wapentests te verwachten. Niet alleen Rusland is druk bezig, ook de VS gaan door. Een miljardeninvestering moet ervoor zorgen dat Prompt Global Strike komend decennium eindelijk inzetbaar is. Bovendien zijn er Amerikaanse plannen voor honderden kleine satellieten die glijvoertuigen kunnen volgen, zodat raketverdediging Russische glijvoertuigen toch uit de lucht kan schieten.
Wapenbeheersing gaat er juist van uit dat landen afspraken maken over stabiele en vergelijkbare arsenalen zodat ze elkaar in principe kunnen vernietigen. Op het moment dat een van de partijen een voorsprong probeert te behalen, ontstaat een gespannen wapenwedloop.
Lees het hele artikel
Trump wil af van Irandeal – wat nu?
In ruil voor het opheffen van sancties moest Iran zijn kernprogramma drastisch inperken opdat een kernwapen voorlopig buiten bereik kwam: Iran mag maar kleine voorraden verrijkt uranium en zwaar water aanhouden, de toegestane verrijkingsgraad is te laag voor een kernwapen en de verrijking vindt plaats in één fabriek met verouderde centrifuges. Die restricties komen tussen 2025 en 2030 te vervallen.
Voorstanders van de afspraken onderstrepen dat Iran nu niet snel een kernwapen kan ontwikkelen, tegenstanders wijzen op de vervaldatum van de restricties.
Als de afspraak met Iran van tafel gaat, hoe kan Noord Korea de VS dan vertrouwen zodat ze om de tafel gaan zitten?
De Nobelprijs voor de vrede is toegekend aan ICAN, een campagne van vredesorganisaties die zich inzet voor afschaffing van kernwapens.
Trouw Redactie 6 oktober 2017
De International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN) roept regeringen op om te werken aan een verdrag dat leidt tot de wereldwijde afschaffing van kernwapens. De organisatie krijgt de Nobelprijs voor de vrede in een tijd waarin de dreiging van nucleaire wapens is toegenomen, zei de woordvoerster van het Nobel-comité bij de bekendmaking. Ze noemde in het bijzonder het gevaar dat uitgaat van Noord-Korea.
De organisatie ontvangt de prijs omdat ze ‘de aandacht vestigt op de catastrofale gevolgen van het gebruik van kernwapens en voor haar grensverleggende inspanningen om tot een verdrag te komen dat zulke wapens verbiedt’. De vredesprijs is volgens het comité ook bedoeld als oproep om de 15.000 nucleaire wapens die de wereld telt te vernietigen.
Kernwapens in de Wereld
Een vergeten nucleaire crisis
Consistentie behoort niet tot de sterkste eigenschappen van president Donald Trump. Zo zei hij onlangs dat de Verenigde Staten hun nucleaire vermogen zouden versterken en uitbreiden. Tegelijkertijd praatte hij over het bereiken van een nieuwe wapenbeheersingsovereenkomst, die de wapens zeer substantieel zou reduceren.
KEES HOMAN, IS GENERAAL-MAJOOR DER MARINIERS B.D. EN VERBONDEN AAN INSTITUUT CLINGENDAEL
Uit; De Volkskrant van 27 maart 2017
=============================================================
