De Myanmarese monnik Ashin Wirathu, bijgenaamd ‘de boeddhistische Bin Laden’, heeft een hoge onderscheiding van de militaire junta gekregen. Die probeert radicale monniken als Wirathu in haar kamp te krijgen.
Noël van Bemmel 8 januari 2023; de foto is van Getty
Terug van weggeweest op het nationale podium van Myanmar: de haatzaaiende monnik Ashin Wirathu. De 54-jarige leider van de ultranationalistische boeddhistische 969-beweging ontving vorige week een hoge onderscheiding voor zijn ‘buitengewone prestaties voor de Myanmarese natie’ uit handen van juntaleider Min Aung Hlaing. Die gaf op de 75ste verjaardag van de onafhankelijkheid van Myanmar gratie aan ruim zevenduizend gevangenen en deelde lintjes uit aan medestanders.
Wirathu verwierf de afgelopen tien jaar mondiale bekendheid als de ‘boeddhistische Bin Laden’ en werd het gezicht van terreur, uitgevoerd door monniken in oranje-rode gewaden met een hakmes in hun hand. Tijdens massaal bezochte preken waarschuwde hij voor de opkomst van de islam, die volgens hem een bedreiging vormt voor het boeddhisme. Ter illustratie verwees hij naar Indonesië en Maleisië.
Zijn decennialange haatcampagne tegen moslims droeg bij aan sektarisch geweld in diverse steden waarbij honderden moslims omkwamen, en uiteindelijk ook aan de verdrijving door het leger van bijna een miljoen Rohingya, een moslim-minderheid, wat momenteel door het Internationaal Strafhof wordt onderzocht als genocide.
In zijn monnikengewaad, en met zijn glanzende hoofd en bolle wangen beantwoordt Wirathu aan het zachtaardige clichébeeld dat veel westerlingen hebben van het boeddhisme: mediterende mannen en vrouwen die geen vlieg kwaad doen. Sterker nog: die zich verplaatsen in het lot van de vlieg.
Dat beeld verandert zodra Wirathu gaat praten – vaak met zachte stem, de blik neerwaarts gericht en met een schalks lachje. ‘Moslims fokken er op los, en ze stelen en verkrachten onze vrouwen’, noteerde het Amerikaanse Time Magazine in 2103. ‘Ze willen ons land bezetten, maar dat laat ik niet toe. We moeten Myanmar boeddhistisch houden.’ Het tijdschrift met Wirathu’s afbeelding op de voorpagina boven de tekst ‘Het gezicht van boeddhistische terreur’ werd verboden in Myanmar. Op de vraag van de Britse krant The Guardian in 2017 of het niet juist de Myanmarese militairen zijn die Rohingya-vrouwen verkrachten, antwoordt de monnik: ‘Onmogelijk. Hun lichamen zijn te smerig.’
Niets doen is geen optie, waarschuwt Wirathu. ‘Je kunt wel vol vriendelijkheid en liefde zijn, maar je kunt niet slapen naast een dolle hond.’ Verslaggevers die zijn werkkamer bezochten in een gerespecteerd klooster in de stad Mandalay, het boeddhistische centrum van het land, vermeldden steevast een fotowand vol gruwelijk verminkte lichamen. Volgens Wirathu het werk van moslims. ‘Nu is het tijd om je bloed te laten koken!’, riep hij in drukbezochte preken. Hij groeide uit tot een soort rockster. De verkeerspolitie zette kruispunten af als de haatmonnik passeerde met zijn ere-escorte van motoren met wapperende vlaggen.
In heel Myanmar tref je stickers aan op winkelramen en autoruiten met het heilige cijfer 969 erop. Om zich – op advies van Wirathu – te onderscheiden van moslimwinkels of taxi’s. Wirathu roept zijn volgelingen op geen zaken te doen met moslims en geen gemengde huwelijken toe te staan. Als leider van de 969-beweging voelde hij zich nooit verantwoordelijk voor het toenemend sektarisch geweld. ‘Ik waarschuw de mensen slechts voor moslims’, legt hij geduldig uit in The Guardian. ‘Ik ben als een hond die blaft om te waarschuwen dat een vreemdeling nadert.’ Hoe anderen vervolgens op die waarschuwing reageren, is niet zijn verantwoordelijkheid. Facebook sluit in 2017 zijn populaire pagina wegens haatzaaien.
Het lintje van de juntageneraal is niet vanzelfsprekend. Zo klaagde de militaire regering Wirathu in 2003 aan voor het verspreiden van antimoslim-pamfletten met tien doden tot gevolg. Het leverde hem 25 jaar gevangenisstraf op, tot hij in 2012 gratie kreeg. Daarna zette Wirathu nieuwe ultranationalistische organisaties op en richtte hij – na de eerste democratische verkiezingen in 2015 – zijn pijlen op de civiele regeringsleider Aung San Suun Kyi. Volgens hem een hoer die buitenlandse konten likt. Die uitspraak leverde hem in 2020 weer een celstraf op wegens smaad. Na de militaire coup in 2021 kreeg hij weer gratie. Wirathu lag op dat moment in het ziekenhuis met corona en mopperde dat de generaals wel eerder aan hem hadden kunnen denken.
De onderscheiding past in een strategie van hoogste generaal Min Aung Hlaing om de half miljoen boeddhistische monniken in zijn land (op een totale populatie van 55 miljoen) te paaien. Sinds de coup bijna twee jaar geleden, is er massaal en hardnekkig verzet tegen het leger in heel het land.
Monniken genieten respect in Myanmar en eerder demonstreerden zij met studenten tegen het leger. Door bekende leiders als Wirathu te onderscheiden en boeddhistische bouwprojecten aan te kondigen, zoals de grootste zittende boeddha ter wereld, hoopt de generaal de nationalistische boeddhisten aan zijn kant te krijgen.
