Wie houdt Erdogan nog tegen in Syrië?
Relatie Turkije-Syrië – Analyse: aanvallen op Koerden
Turkije voert al dagen luchtaanvallen uit op Koerdische doelen in Syrië. Nu dreigt het met een grondoffensief. Dat zet de relaties in de regio op scherp. De VS vrezen wederopstanding van IS.
CARLIJNE VOS
Dit is nog maar het begin’, zo waarschuwde Erdogan woensdag na een reeks van luchtaanvallen op Koerdische doelen in het noorden van Syrië en Irak. Volgens Turkije zijn zeker 184 militanten gedood maar volgens de Koerden zijn er ook tientallen burgerdoden gevallen. ‘Onze wens om de grens met Syrië te beveiligen tegen terreur en een veiligheidszone in te stellen, is sterker dan ooit tevoren’, zei Erdogan woensdag tegen het Turkse parlement. ‘We zullen doorgaan met luchtaanvallen en de terroristen ook op land keihard neerslaan; op elk moment dat ons goeddunkt.’
Geweldescalatie
Met de dreigende invasie zet Turkije de relaties met vriend en vijand in de regio op scherp. Sinds 2016 is het Turkse leger al drie keer het noorden van Syrië binnengevallen om een ruim 300 kilometer lange ‘bufferzone’ – tegen Koerdische terreur – langs de grens te bemachtigen. Zowel Rusland als de VS die in Syrië strijden tegen Islamitische Staat samen met de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), vooral bestaand uit de Syrisch-Koerdische militie YPG, veroordelen de aanvallen en waarschuwen voor ‘grootschalige geweldescalatie’ en ‘destabilisatie’.
Toch gokt Turkije er mogelijk op dat ‘de soep niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend’, zegt Midden-Oosten-expert Erwin van Veen, van het onderzoeksinstituut Clingendael. Rusland, bondgenoot van de Syrische president Assad, heeft zijn handen vol aan de oorlog in Oekraïne en heeft Turkije nodig als partner om de graandeal te kunnen uitvoeren. De VS willen Zweden en Finland graag laten toetreden tot de Navo, en hebben de steun van Turkije nodig. Ook Iran, bondgenoot van Syrië en invloedrijk in buurland Irak, heeft de handen vol aan de binnenlandse protesten.
President Erdogan, die volgend jaar juni hoopt te worden herkozen als ‘sterke’ leider, gokt er dus op dat andere landen hun bezwaren zullen inslikken. ‘Mogelijk heeft Turkije achter de schermen zelfs al lang afspraken gemaakt met Rusland en de VS over de inname van een beperkt stuk grondgebied’, zegt Van Veen.
Aanleiding voor het Turkse offensief is de bomaanslag in het centrum van Istanbul eerder deze maand. Hoewel niemand de aanslag heeft opgeëist, gaf Erdogan onmiddellijk de schuld aan de YPG. Die beschouwt hij als verlengstuk van de Turks-Koerdische onafhankelijkheidspartij PKK. Zondag vielen de eerste raketten neer op YPG-doelen, waarna tegenaanvallen van de YPG volgden. Die legitimeren Turkije nu, naar eigen zeggen, om over te gaan tot een invasie over land.
Turkije heeft al ruim 300 kilometer langs de zuidgrens in handen. Maar nu lijkt het dat Turkije met luchtaanvallen ook de ontbrekende grensgebieden in handen wil krijgen. Turkije wil de grenszone in Syrië ook gebruiken om Syrische vluchtelingen naar terug te kunnen sturen.
Bondgenoten
Bij de laatste Turkse poging tot annexatie in 2019 greep Rusland in op verzoek van de YPG. Ook bij de Amerikanen stuit de Turkse expansiedrift op weerstand omdat de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) hun bondgenoot zijn in de strijd tegen Islamitische Staat (IS). De SDF zijn verantwoordelijk voor de bewaking van ruim 10 duizend gevangengenomen IS-strijders.
Het Pentagon veroordeelde de Turkse luchtaanvallen deze week ten sterkste. Verdere escalatie zou ‘jaren van vooruitgang in de strijd tegen IS in gevaar brengen’. De VS vrezen ook voor de veiligheid van circa negenhonderd militairen in de regio. Een van de aanvallen zou plaats hebben gevonden vlak bij een Amerikaanse basis.
