Als pacifist staat Reinoud Doeschot voor een dilemma: het ís immers al oorlog. Poetin moet worden aangepakt, maar toch liefst geweldloos.

Lees het artikel in de NRC van 11 maart 2024
https://www.nrc.nl/nieuws/2024/03/11/een-pacifistisch-perspectief-is-niet-hetzelfde-als-praten-met-poetin-a4192685

Voor een pacifist is er weinig erger dan oorlog. Daarom is het voorkomen van oorlog, en het bestrijden van de oorzaken van oorlog, of dat nu de klimaatcrisis is of uitbuiting en ongelijkheid, de eerste prioriteit. Maar wat als er al een oorlog is? Albert Einstein was pacifist totdat hij geconfronteerd werd met de opkomst van Hitler. In 1932 zegde hij zijn lidmaatschap van de pacifistische War Resisters’ International op en besloot dat Hitler met alle macht moest worden bestreden, ook al betekende dit uiteindelijk het gebruik van geweld.

Ewald Engelen en Martijntje Smits (8/3) vinden dat burgers zelden een pacifistisch perspectief te horen krijgen. Dat klopt. Er zijn helaas weinig pacifisten die dit geluid naar voren brengen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er ook nog maar bitter weinig pacifisten zijn. Maar bieden Engelen en Smits nu een pacifistisch perspectief ? Ik meen van niet.

Misschien hebben zij een punt als ze zeggen dat onderhandelingen met Rusland en een onmiddellijk staakt het-vuren voorkomen dat er nog veel meer mensen sneuvelen. Bovendien wordt er tijd gewonnen. Tijd die de Russische oppositie kan gebruiken om zich te versterken en tijd die Oekraïne kan gebruiken om een betere verdediging op te zetten. En misschien sterft Poetin wel binnen afzienbare tijd.

Maar wil Rusland wel onderhandelen? Zelensky kwam aan de macht met een gematigde vredesagenda. Hij wilde de conflicten in de Donbas beëindigen. Poetin heeft hem die kans niet gegund. Hij ging er nog eens even extra stevig tegenaan. Ook binnenslands laat Poetin zien geen eind te willen maken aan geweld. Inmiddels zijn sinds de inval tientallen oppositiekrachten vermoord of langdurig in de gevangenis beland. Aleksej Navalny was zijn meest recente slachtoffer.

In hun stuk veronderstellen Engelen en Smits dat Rusland Oekraïne is binnengevallen om zijn veiligheid te waarborgen. Hiervoor zouden wij „strategische empathie” moeten voelen. Er zijn veel redenen om aan te nemen dat de inval van twee jaar geleden eerder te maken had met het gevoel van Poetin dat hij dat straffeloos kon doen dan met een gevoel van onveiligheid. Eerder hield Rusland huis in Tsjetsjenië, viel het Georgië aan en annexeerde het de Krim – zonder dat het Westen erg protesteerde. Intussen zijn Finland en Zweden lid geworden van de NAVO. Dat moet Rusland wel een heel ongemakkelijk gevoel geven. Moeten we daar ook ‘strategische empathie’ voor opbrengen?

Zelf noem ik me pacifist. Dat stelt je in deze tijd voor een levensgroot dilemma. Ik probeer dat dilemma op te lossen door te kijken welke geweldloze middelen we kunnen aanwenden om te verhinderen dat Poetin en zijn kliek nog langer aan de macht blijven. Wij ondersteunen Russische dienstweigeraars en pleiten voor het openen van routes om hen een veilig heenkomen te bieden. In Rusland wordt het steeds moeilijker om militairen te rekruteren. Daarom zoekt Rusland nu soldaten in Afrika. Waarschijnlijk kan het Westen met een beperkt bedrag verhinderen dat Afrikanen aan het front in Oekraïne terechtkomen en daar sneuvelen. Tijd om de oude campagneleus ‘Suppose there is a war and nobody came’ nieuw leven in te blazen.

Het Westen heeft middelen om te zorgen dat Russisch gas en Russische olie niet op de wereldmarkt komen via de China – of India route. Westerse landen kunnen veel meer doen om de sanctiedruk te verhogen. Pacifisten kunnen ervoor zorgen dat onze regeringen niet wegkomen met de smoes dat dit zo lastig is. Het is veel minder lastig dan het opvoeren van de wapenproductie.

Reinoud Doeschot is lid van de pacifistische vereniging Pais en was bestuurslid van War Resisters’International

In de maanden sinds oktober kijken we allemaal met afschuw en verdriet naar het geweld waar onschuldige burgers in Gaza systematisch mee worden geconfronteerd door het Israëlische leger. 12 februari oordeelde het Gerechtshof in Den Haag dat Nederland de levering van F-35-onderdelen aan Israël moet stoppen, vanwege de misdaden die daarmee worden gepleegd. Vrede is absoluut noodzakelijk, daar schreeuwen niet alleen Palestijnen, maar ook progressieve Israëliërs om. Maar te midden van al het geweld, en zelfs na deze uitspraak, staat Nederland op het punt de militaire samenwerking met de regering-Netanyahu uit te breiden. Help ons dit tegen te houden!

In april 2023 stemde een grote meerderheid van de Tweede Kamer voor het sluiten van een defensieverdrag met Israël. Het doel van het verdrag is om de juridische status te regelen van het defensiepersoneel van Nederland en Israël bij aanwezigheid op elkaars grondgebied. Dat klinkt misschien als onschuldig, maar het is een versteviging van de militaire samenwerking met een land dat mensenrechten schendt. Het is naar alle maatstaven onaanvaardbaar om zaken te doen met een regering die zich schuldig maakt aan excessief geweld tegen een burgerbevolking.

 IK TEKEN DE PETITIE TEGEN HET DEFENSIEVERDRAG 

Nederland is het aan haar stand verplicht zich in te zetten voor een vreedzame en duurzame oplossing van dit conflict, en daar past militaire steun en samenwerking niet bij, zeker niet met deze regering. 

Samen met The Rights Forum, Stop Wapenhandel en PAX vragen wij je daarom een petitie te ondertekenen om dit te voorkomen! Want elke dag zonder actie vanuit de internationale gemeenschap kost mensenlevens.

Een staakt-het-vuren is absoluut noodzakelijk en alleen te bereiken met internationale druk op de Israëlische regering. Maar zelfs nadat het Internationaal Gerechtshof (ICJ) oordeelde dat Israël er alles aan moet doen om genocide te voorkomen [3], blijft Nederland de Israëlische regering de hand boven het hoofd houden. De Nederlandse regering bleef onderdelen voor F-35 gevechtsvliegtuigen leveren en heeft in 2023 een wapendeal gesloten met het Israelische wapenbedrijf Elbit Systems . Dit alles draagt bij aan de ongekende verwoesting in Gaza: sinds 7 oktober zijn ruim 27 duizend Palestijnen gedood, van wie 70 procent vrouwen en kinderen. Circa 1,9 miljoen burgers zijn ontheemd, ruim 65 duizend woningen zijn verwoest [5]. Nederland moet nu actie nemen.
Nederland staat niet buiten het geweld. Samenwerken met een leger dat onder ieders ogen massaal onschuldige burgerslachtoffers maakt, is onacceptabel. In de Tweede Kamer stemde de meerderheid voor het defensieverdrag en de wapendeal, maar in de Eerste Kamer is nu moet nog een besluit worden genomen. Er is dus hoop! Als we massaal deze petitie tekenen, laten we aan Eerste Kamerleden zien dat wij niet medeplichtig willen zijn en kunnen we dit defensieverdrag stoppen.

We maken ons grote zorgen om de situatie in en rond Gaza. Al eerder heeft een lid bij ons een petitie gestart voor een staakt-het-vuren, waarin we gehoor geven aan de noodkreet van Palestijnen en progressieve Israëliërs om het geweld te stoppen en de gijzelaars in Gaza vrij te laten. Dit is de volgende stap en kan echt verschil maken voor meer vrede en veiligheid!

Uit de Volkskrant van 13 oktober 2023.

“Kennen we de naam van elk Palestijns slachtoffer?” Ramsey Nasr – acteur, schrijver en zoon van een Palestijnse vader en Nederlandse moeder – draagt een indrukwekkend stuk voor over het lot van de Gazanen. Bekijk de uitzending van Khalid & Sophie

Israël-Gaza Israëlische slachtoffers krijgen van de media ieder een naam en een verhaal. Terecht, schrijft Ramsey Nasr*. Maar waarom krijgt niet iedere Palestijn dat? „Zij zijn slechts nummers.” 
uit het artikel in NRC van Ramsey Nasr.

Palestijnse levens worden doorgaans per aantal genoemd: 2.600 doden, 900.000 ontheemden, 2,2 miljoen inwoners. Geen namen maar nummers.
Dit is een indicatie van hoe wij ons mededogen verdelen. Want ja, ook Palestijnen worden levend verbrand, ook Palestijnse dorpen kennen pogroms, uitgevoerd door kolonisten. En ook Palestijnse kinderen worden gemarteld en zitten soms jaren gevangen zonder aanklacht of hulp. 
Dit gebeurt generatie op generatie. En misschien zijn we daardoor immuun geworden. Het zijn voor ons geen mensen, het is verzameld leed: ‘Houdt het dan nooit op?’ 

Maar voor mij is het familie. En ook ik denk: ‘Houdt het dan Maar voor mij is het familie. En ook ik denk: ‘Houdt het dan nooit op’ – alleen heb ik het dan over de blinde steun aan een overduidelijk systeem van apartheid. Israëlische mensenrechtenorganisaties noemen hun eigen regering racistisch en soms zelfs fascistisch. Extreem-rechtse Knessetleden en ministers deden reeds vóór de Hamas-aanval openlijk voorstellen tot genocide.

Gewone mensen
Premier Rutte illustreerde zijn vooringenomenheid toen hij direct na de aanslagen op tv zei: „We hebben niet zo heel vaak meegemaakt dat dit conflict zich richt op gewone mensen.” Kennelijk ziet hij Palestijnen niet als gewone mensen. Met onze steun en ons stilzwijgen. Alleen al in de afgelopen maanden (vóór de aanslag van 7 oktober) werden er in Palestina honderden burgers vermoord door Israël. Soms vraag ik me af of Palestijnen überhaupt bestaan. De Israëlische premier Golda Meïr vond alvast van niet. Berucht is Meïrs uitspraak uit 1969 dat er niet zoiets is als een Palestijns volk. ‘They did not exist.’ 
Heel gek, maar we zijn er dus toch. En wat gaan we daar aan doen?

Neem Gaza. Het is een van de dichtst bevolkte plekken ter wereld, afgesloten van de rest van die wereld: 2,2 miljoen inwoners. Bijna de helft van hen is nogeen kind. Van alle kinderen in Gaza is 80 procent gediagnosticeerd als depressief. Vragen wij ons ooit af wat zij dromen?
Palestijnen in Gaza kunnen nergens naartoe. Sinds enkele dagen kan ook niets naar hen: geen water, geen brandstof, geen elektriciteit, geen hulpgoederen, geen medicijnen.
 Enkel via de lucht komen goederen binnen: Israël heeft Palestijnse burgers de afgelopen week gebombardeerd met witte fosfor, volgens Human Rights Watch – een wapen dat je vlees doet we gschroeien tot op het bot en dat strikt verboden is in bevolkte gebieden. 

*) Ramsey Nasr heeft in 2006 De ereprijs voor de “Journalist voor de Vrede” gewonnen

Toch zullen we in Europa en de wereld samen verder moeten.
40 jaar geleden dwong een grote vredesbeweging af dat er verdragen voor wapenvermindering werden gesloten. Maar op dit moment bloeien wapenindustrie en wapenhandel als nooit tevoren. Welke mogelijkheden hebben vredesgroepen, klein maar zeer betrokken, om aan vrede te werken?

Op 29 oktober, 40 jaar na de grote kernwapendemonstratie in Den Haag, organiseert Stop Wapenhandel samen met Kerk en Vrede en The Hague Peace Projects een gesprek over oorlog en de rol van de vredesbeweging.
Daarover spreken in de Kargadoor in Utrecht, Oudegracht 36, van 14.30-16.30 uur. Zaal open 14.00 uur.

Graag opgave vooraf bij: secretariaat@kerkenvrede.nl

Programma:

* Opening en leiding: Harrie Lindelauff (Stop de Oorlog Amsterdam)

* “Over oorlog, verlamming en lijnen van verantwoordelijkheid”, inleiding door Jolle Demmers, hoogleraar Conflictstudies aan de Universiteit Utrecht

* Inleiding over de positie van de vredesbeweging door Wendela de Vries (Stop Wapenhandel)

* Forumdiscussie over de mogelijkheden waarover vredesgroepen beschikken, met onder meer Erik v.d. Zanden (Hague Peace Projects), Bram Grandia (Kerk en Vrede), Willem de Haan (Vredesmagazine), David de Beer (Pax Ambassade van Vrede Vlaardingen).

* Gesprek tussen sprekers, forum en zaal

Israël maakt bouw van nederzettingen een stuk simpeler

De Israëlische regering heeft de bouw van nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever een stuk gemakkelijker gemaakt. De procedure is aanzienlijk versimpeld en vrijwel alle controle ligt nu bij Bezalel Smotrich, de ultranationalistische minister van Financiën.

Uit de Volkskrant van 19 juni 2023.

Deze stap komt vlak voordat de regering een besluit moet nemen over de bouw van duizenden nieuwe huizen, die vervolgens snel kunnen worden neergezet.

Het illustreert hoeveel de Israëlische premier Netanyahu moet toegeven om zijn ultranationalistische partners binnenboord te houden. Zelf hecht hij veel belang aan een toekomstige diplomatieke relatie met Saoedi-Arabië – hij ziet het als een belangrijk onderdeel van zijn nalatenschap dat Israël onder zijn leiderschap vrede sluit met oude vijanden – maar uitbreiding van de nederzettingen is een speerpunt voor zijn coalitiepartners.
Smotrich en de kolonisten beseffen de afhankelijkheid van Netanyahu heel goed, schreef de Israëlische krant Haaretz gisteren in zijn commentaar. ‘En zij buiten elke mogelijkheid uit om meer Palestijns land over te nemen, het gebied onomkeerbaar te veranderen, en een apartheidsstaat te creëren.’
500.000 kolonisten
Volgens het internationale recht zijn de nederzettingen illegaal. Toch zijn er sinds de oorlog in 1967 (toen onder andere de Westelijke Jordaanoever door Israël werd veroverd) in dit gebied 144 Israëlische nederzettingen en een kleine honderd illegale buitenposten verrezen – op land dat volgens de Palestijnen het hart vormt van hun toekomstige staat, maar waar nu meer dan 500 duizend kolonisten wonen.

De regering van Donald Trump besloot in 2019 dat de Verenigde Staten de nederzettingen niet meer als illegaal zouden beschouwen, en ook al roept Biden Israël regelmatig op niet meer in bezet gebied te bouwen, heeft hij dit besluit nooit teruggedraaid.

De nieuwe Israëlische regering wil duizend Palestijnen deporteren en hun dorpen verwoesten. Dat mag niet gebeuren! De Minister van Buitenlandse Zaken moet direct ingrijpen. Het gedogen van Israëls misdaden tegen de Palestijnen moet stoppen.

Wat is Israëls doel?

De deportatie is onderdeel van Israëls illegale kolonisering van bezet Palestijns gebied, die al decennia ongeremd plaatsvindt. Dagelijks worden Palestijnse huizen gesloopt, boomgaarden omgehakt, land afgepakt en terreur gezaaid.
Intussen heeft Israël circa 750 duizend burgers in illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied gehuisvest. Ook dat is een oorlogsmisdaad.

Hoe heeft het zover kunnen komen?

Nederland kijkt ondanks zijn verplichtingen onder internationaal recht en de eigen Grondwet al tientallen jaren weg van Israëls onderdrukking van de Palestijnen. Israël krijgt ruim baan voor het begaan van steeds ernstiger en openlijker misdaden. De aangekondigde deportatie van duizend burgers laat zien waar dat toe leidt.

Teken de petitie op de website van The rights forum:

https://rightsforum.org/petitie/stop-deportatie/

VN-baas waarschuwt Israël

Guterres deed zijn uitspraken vanuit het VN-hoofdkwartier in New York. Hij zei daar “de legitieme grieven van het Palestijnse volk” te erkennen, maar zei daarbij ook dat “niets deze terreurdaden en het doden, verminken en ontvoeren van burgers” kan rechtvaardigen. Daarmee doelde hij op de bestorming van Israël door Hamas waarbij honderden burgers willekeurig werden vermoord en zeker 150 mensen werden ontvoerd. Guterres riep Hamas op de aanvallen onmidellijk te staken en alle gijzelaars vrij te laten.

Daar voegde Guterres aan toe:

“Hoewel ik de legitieme veiligheidsproblemen van Israël erken, herinner ik Israël er ook aan dat militaire operaties moeten worden uitgevoerd in strikte overeenstemming met het internationaal humanitair recht.Burgers moeten te allen tijde gerespecteerd en beschermd worden.Civiele infrastructuur mag nooit een doelwit zijn.”

Ook zei hij dat het meest recente geweld “niet in een vacuüm plaatsvindt: “De realiteit is dat het voortkomt uit een langdurig conflict met een 56 jaar durende bezetting en geen politiek einde in zicht. Het is tijd om een einde te maken aan deze vicieuze cirkel van bloedvergieten, haat en polarisatie.”

Medische apparatuur, voedsel, brandstof en andere humanitaire goederen zijn volgens Guterres dringend nodig in de Gazastrook, net als humanitair personeel. Hij vindt dat de toevoer van hulpgoederen en andere noodzakelijke benodigdheden moet worden gefaciliteerd. “Ik dring er bij betrokken en relevante partijen op aan de Verenigde Naties toegang te verlenen.”

De Gazastrook heeft 2,3 miljoen inwoners en steeds meer mensen raken ontheemd door de aanhoudende bombardementen van het Israëlische leger. Zo’n 137.000 Palestijnen hebben hun toevlucht gezocht op scholen van de VN. Guterres zegt dat twee scholen, gezondheidsfaciliteiten, wooncomplexen en een moskee zijn getroffen door luchtaanvallen.

De kans is klein dat Israël zich ook maar iets zal aantrekken van de vermanende woorden van Guterres. Door de geschiedenis heen hebben de Verenigde Naties tientallen resoluties uitgevaardigd die Israël opdragen een einde te maken aan de onderdrukking van Palestijnen, het illegaal annexeren van Palestijns grondgebied en de apartheidspolitiek ten aanzien van de Palestijnse bevolking. Israël heeft nooit aan ook meer een resolutie voldaan.

Uit: https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/vn-baas-waarschuwt-israel-collectief-straffen-van-palestijnse-bevolking-is-schending-van-mensenrechten

Weergave van een artikel van MO*: https://www.mo.be/analyse/wil-iemand-nog-praten-over-vrede

Stoere oorlogstaal en -daden overheersen het politieke en publieke debat over de Oekraïneoorlog, stellen ook Vlaamse vredesorganisaties vast. MO* stelde aan hen de vraag of ze hun boodschap van vrede nog verkocht krijgen.

Net voor de zomervakantie keerde kardinaal Matteo Maria Zuppi, de vredesgezant van het Vaticaan, met lege handen terug van zijn vredesmissie in Moskou. Een zichtbaar teleurgestelde paus Franciscus liet weten dat hij inspanningen van iedereen verwacht om het pad naar vrede op zijn minst te willen zien. Maar zijn woorden ‘over een tragische oorlog zonder einde’ krijgen geen gehoor. Op internationaal vlak blijft het immers opvallend stil over vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne.

Ook op een internationale Oekraïne-top in Saudi-Arabië, begin augustus, stond een vredesdialoog niet op de agenda. Meer dan dertig landen en regio’s namen deel. De Oekraïense president Zelensky mocht mee aan tafel, voor de Russische president bleef de deur dicht. Een onderhandelingsproces is dus nog niet aan de orde.

De bescherming van burgers staat uiteraard centraal voor Vrede vzw. Wij zeggen: wie daarover praat, moet ernaar streven om het wapengeweld te stoppen, niet het aanzwengelen. Door tanks, wapens en artillerie te leveren, bescherm je geen burgers. Maar zodra je zegt dat je moet praten met de twee partijen, word je weggezet als Poetinlover. Alle nuance is zoek.’
Het klinkt herkenbaar voor Annemarie Gielen van Pax Christi Vlaanderen. ‘Wie wil praten over vredesonderhandelingen, wordt gezien als iemand die Oekraïne weggeeft aan Rusland.’

Pacifisme is niet: ‘schiet maar’

Eerder dit jaar pleitten De Brabander en Gielen in een opinie voor een duurzame en rechtvaardige vrede in de Oekraïneoorlog. Het leverde hen bakken kritiek op. Volgens het Europees Netwerk voor Solidariteit met Oekraïne roepen Pax Christi en Vrede vzw daarmee op tot de capitulatie van Oekraïne. ‘Onnodig om te zeggen, maar uiteraard is dat niet onze positie’, reageert Gielen.
Pax Christi pleit wel voor een staakt-het-vuren. ‘En dat kan alleen met een onderling afgesproken akkoord, waarbij de twee partijen betrokken zijn. Ik begrijp uiteraard de argwaan en ik begrijp hoe Oekraïne overweldigd is door de zeer gewelddadige invasie van Rusland. Maar we moeten ergens beginnen om de stekker uit het enorme, dodelijke geweld te trekken.’
‘Elke groep die in Oekraïne (door het Westen geleverde) wapens in handen krijgt, kan een vredesproces letterlijk de lucht in blazen.’
Nils Duquet, Vlaams Vredesinstituut
Of ze daarmee niet als naïef worden weggezet? ‘De naïviteit zit in de militaire logica die vandaag overheerst, en bij diegene die deze blindelings volgt’, reageert De Brabander ferm. ‘We verzetten ons niet tegen wapenleveringen vanuit een strikt defensievertrekpunt, maar ze mogen geen escalatie in de hand werken.’
‘Bovendien worden nu massaal veel wapens geleverd zonder perspectief op een staakt-het-vuren. Denk even na over de langetermijngevolgen van bewapening. Wat gaan de uitwassen daarvan zijn voor de regio? Waar zullen die wapens naartoe gaan? Dat zijn geen naïeve vragen. Ook de Amerikaanse militaire denktank RAND, nauw verbonden met het Pentagon, gelooft niet in een militaire oplossing alleen en pleit voor onderhandelingen en een staakt-het-vuren. Maar die diplomatieke stappen blijven uit.’
Pacifisme is geen naïef vertrekpunt, reageert Gielen. ‘Pacifisme is niet hetzelfde als je armen openen en zeggen: “Schiet maar.” Het betekent geweldloos opkomen voor jezelf en de ander. Je helpt diegene die aangevallen wordt. Tegelijk moet je ook de aanvaller handvatten geven om tot een veiligheidsstructuur te komen, hoe moeilijk dat ook is.’ Dat vergt uiteraard veel tijd en energie, weet ze. ‘Als de Franse president Macron naar Moskou reist en onverrichterzake terugkeert, mag dat geen eindpunt zijn. Je moet blijven investeren.’

Vrede heeft nuance nodig
Ook het Vlaams Vredesinstituut verzet zich, conform het internationaal recht, niet tegen wapenleveringen aan Oekraïne. Maar, zegt directeur Nils Duquet, aan elke keuze zijn nadelen verbonden. ‘Bewapening creëert enorme spanningen, want je kiest daarbij wel degelijk voor wapens om vrede af te dwingen. Een strikte afspraak is dat die geleverde wapens niet mogen worden ingezet om Rusland binnen te vallen. Het risico is inderdaad ook dat de wapens nog jarenlang in de regio zullen circuleren. Elke groep die in Oekraïne die wapens in handen krijgt, kan een vredesproces letterlijk de lucht in blazen.’
Om dat vredesproces op te starten, zijn nuance en een meer pluralistische kijk nodig. Daar ontbreekt het vandaag aan, zeggen de vredesorganisaties. In de media en in het politieke debat heeft het militaristische verhaal de bovenhand, klinkt het.