In ‘veilig’ Niger komt de dreiging van alle kanten
Uit het artikel van Carlijne Vos De Volkskrant 2 mei 2019
Als laatste veilige land in de regio is Niger het centrum van de internationale strijd tegen terreur geworden. Toch slaat het geweld uit buurland Mali – waar Nederland zijn deelname aan de VN-missie heeft beëindigd – over. ‘Waar zijn die Amerikaanse drones als gewapende jongens op motoren ons dorp aanvallen?
Wie de terroristen zijn weten de dorpelingen ook niet. ‘Zes mannen op brommers met getrokken geweren kwamen naar ons dorp en zeiden dat we de sharia moesten invoeren. Als we dat niet deden, zouden ze de volgende dag terugkomen om ons allemaal te doden.’ Dorpshoofd Abdrazak Ahmed sjokt, in een verfomfaaid stoffig kostuum en groene tulband, wat verloren rond in het kamp dat zijn mededorpelingen aan de rand van Tillabéri hebben opgebouwd met wat zeilen, kleden en rieten matten die ze kregen van de inwoners van de stad en hulporganisaties.
Langs de hele grens van Mali, van Niger tot en met Burkina Faso, neemt het geweld rap toe tussen herders en boeren, nomadenvolkeren onderling en jihadisten. Net als in Mali, waar vorige maand nog 158 burgers omkwamen bij een gewelddadige aanslag, is onduidelijk wie achter de terreurdaden zitten.
De situatie in Tillabéri is een tijdbom, waarschuwt Moulaye Hassane, hoogleraar Arabische studies aan de Universiteit van Niamey, en voorzitter van een programma tegen radicalisering van het Centrum van strategische studies en veiligheid. ‘Alles hangt af van het optreden van de overheid, maar die is te zwak. Om jihadisme te bestrijden moet je investeren in onderwijs en economische ontwikkeling en armoede en corruptie tegengaan. Langs de grens worden de gepantserde wagens met buitenlandse vlaggen door de dorpelingen dus met veel argwaan bekeken. ‘We weten dat Amerikaanse drones alles volgen wat hier gebeurt. Maar als gewapende jongens op motoren onze dorpen aanvallen zijn ze nergens te bekennen’, zegt burgemeester Alhamdou Issalak uit het dorpje Inatès.
Er spelen duidelijk andere belangen, klinkt het in Niger, verwijzend naar de talloze bodemschatten in de woestijn; uranium, goud, olie en andere belangrijke delfstoffen. Iedereen weet dat in Frankrijk het licht uitgaat zonder uranium uit de woestijn van Niger. ‘Wat de blanken hier ook doen, ze zijn hier in elk geval niet om ons te beschermen’, zegt de ontheemde Toeareg-burgemeester verbitterd.
Militaire interventie is niet de oplossing en kan extremisme aanwakkeren, zo weten ze ook bij Eucap na enkele sessies met de radicaliseringsprofessor Hassane. Je moet begrijpen wie de vijand is om hem te kunnen bestrijden. ‘Onrecht en sociale ongelijkheid is een sterk narratief, je hebt de jihad niet eens nodig om jongeren te laten radicaliseren’, zegt een Belgische commandant. De volgende vijand is het Westen, zegt ook hij off the record. ‘Iedereen zit hier voor zijn eigen belangen.’