Uit een artikel van Stieven Ramdhari; De Volkskrant 6 december 2018.

Rusland heeft onlangs opnieuw ontkend dat het beschikt over een verboden kruisraket. Maar wat moeten we precies vrezen van de ge­heimzinnige SSC-8?

Om wat voor een raket gaat het?

Volgens de VS is de SSC-8 een kruisraket met een bereik van tussen de 500 en 5.500 kilometer. Deze zou al op twee bases operationeel zijn. Als dit klopt, dan overtreedt Moskou het 31 jaar oude INF-verdrag dat alle op land gestationeerde middellange-afstandsraketten verbiedt. Dank­zij dit succesvolle wapenbeheersingsverdrag werd Europa in de jaren tachtig bevrijd van een groot gevaar: ruim tweeduizend Russische en Amerikaanse middellange-afstandsraketten werden vernietigd. De nieuwe raket, die door de Russen de Novator 9M729 wordt ge­noemd, zou een landversie zijn van de Kalibr-kruisraket waarover de Russische marine beschikt. Moskou vuurde de Kalibr de afgelopen ja­ren voor het eerst af tijdens aanvallen op doelwitten van rebellen in Syrië. Volgens het INF-verdrag zijn vanuit marineschepen en bom­menwerpers afgevuurde kruisraketten wél toegestaan.

Hoe weten de VS dat de nieuwe raket bestaat?

Al jaren doen geruchten de ronde dat de Russen in het geniep werken aan de kruisraket. In 2014 beschuldigde de regering-Obama Moskou voor het eerst officieel ervan dat het met de SSC-8 het INF-verdrag had geschonden. De VS stelden de Navo-bondgenoten op de hoogte dat Rusland de raket zelfs al had getest.
Vorig jaar meldde The New York Times op basis van Amerikaanse in­lichtingen dat de Russen een stap verder waren gegaan en de SSC-8 hadden gestationeerd. Twee raketeenheden zouden over de SSC-8 be­schikken. Moskou noemde de Amerikaanse beschuldigingen echter ‘ongegrond’. De raket zou geen groter bereik hebben dan 500 kilome­ter en was volgens de Russen niet in strijd met het INF-verdrag.Vanuit Moskou kan de SSC-8 geheel Europa bestrijken.

Waarom zouden de Russen de SSC-8 willen hebben?

Moskou beschikt over genoeg kernwapens, zo’n 4.500, om Europa te treffen in geval van oorlog. Onder andere vanuit onderzeeboten kun­nen steden als Berlijn en Parijs met gemak bedreigd worden. Een mili­taire noodzaak voor de SSC-8 op het Europese slagveld is er dus niet.
De nieuwe kruisraket zou vooral bedoeld zijn om Ruslands tegenstan­ders en concurrenten in Azië af te schrikken, in het bijzonder China. Gestationeerd in het oosten van Rusland, kan de SSC-8 geheel China bestrijken. Beijing kan nu ongestoord aan middellange-afstandsraket-ten werken, omdat het niet valt onder het INF-verdrag.Hoe kan Europa zich beschermen?

Hoe kan Europa zich beschermen?

De VS beschikken sinds enkele jaren in Europa over een beperkt raket­schild. Dit systeem werd ooit opgezet om met Aegis-schepen, radars en onderscheppingsraketten (in Polen en Roemenië) Europa te be­schermen tegen het gevaar van middellange-afstandsraketten van landen als Iran.
Ook beschikken diverse Navo-landen over Patriot-raketten, die in de jaren negentig met wisselend succes werd ingezet tegen de Iraakse Scuds van Russische makelij. De Patriot is nu flink verbeterd en effec­iever. Maar het raketschild en de Patriot zijn vooral geschikt voor het uitschakelen van grote ballistische raketten. Het tijdig ontdekken en vernietigen van de kleine, laagvliegende kruisraketten is voor veel landen nog altijd een groot probleem.
Als Moskou niet inbindt, kunnen de VS reageren door ook met een ei­gen middellange-afstandsraket te komen. De regering-Trump heeft al hiermee gedreigd. Dit zou definitief het einde betekenen van het INF-verdrag en het begin inluiden van een nieuwe wapenwedloop tussen beide supermachten. De Russische president Poetin waarschuwde woensdag dat hij niet zal toekijken als de VS een middellange-af­standsraket zullen ontwikkelen. ‘Wij zullen hetzelfde doen’, aldus Poetin.

Ingezonden brief NRC 30 november 2018 van Mark Akkerman

Minister Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) wijst met de beschuldigende vinger naar Rusland, dat zich niet aan het INF-verdrag met de VS zou houden. Volgens Blok heeft Rusland een „grondgelanceerd kruisvluchtwapen” ontwikkeld, wat onder het verdrag verboden is.

Hij schrijft aan de Tweede Kamer dat deze schending „niet onbeantwoord kan blijven” en er mogelijk sprake zal zijn van vervolgstappen inzake wapenbeheersing. Een gevaarlijke én hypocriete insteek. Niet alleen Rusland, maar alle kernwapenstaten zijn bezig hun nucleaire arsenalen te vernieuwen, ‘beter’ inzetbare kernwapens te ontwikkelen en mogelijk kernwapengebruik een centraler onderdeel van militaire strategieën te maken.

Dit alles leidt tot een lagere drempel voor daadwerkelijke inzet. De Nederlandse regering doet hier hard aan mee door de verouderde Amerikaanse atoombommen op vliegbasis Volkel te laten vervangen door nieuwe, beter inzetbare kernwapens, het nieuwe gevechtsvliegtuig F-35 (JSF) een kernwapentaak te geven en zich tegen het internationaal kernwapenverbod te keren. Ze legt hierbij consequent de wens van een Kamermeerderheid voor het verwijderen van de Amerikaanse kernwapens en het afzien van die kernwapentaak naast zich neer.

De wereld is niet gebaat bij een nieuwe kernwapenwedloop. In plaats van enkel Rusland aan te spreken zou de regering zelf het goede voorbeeld moeten geven door concrete stappen richting nucleaire ontwapening te zetten en NAVO-bondgenoten van hetzelfde te overtuigen.

Mark Akkerman
onderzoeker bij Stop Wapenhandel