De angst voor de ander is deze week verdwenen in Libanon uit NRC van 26/10-2019 Gert van Lanngendonck

Nogal wat Libanezen hebben de voorbije week opgemerkt dat de burgeroorlog eigenlijk nooit is opgehouden. Veel politici zijn voormalige krijgsheren die nu in maatpak in het parlement zetelen, waar zij bijzonder goed voor zichzelf hebben gezorgd. 

Niet alleen behoren ze tot de bestbetaalde parlementariërs ter wereld, zij hebben ook hun belangen verankerd. Dat de Libanese kustlijn bijna volledig geprivatiseerd is, komt bijvoorbeeld doordat krijgsheren die tijdens de burgeroorlog illegaal hebben volgebouwd. Eenmaal in het parlement hebben ze alle pogingen om die situatie recht te zetten, geblokkeerd. De politici moeten het hebben zien aankomen. Het installeren van de elektriciteitsmeters moest wellicht de pijn verzachten van het pakket besparingen die nodig waren om 11 miljard dollar aan internationale leningen binnen te halen. Maar het was too little too late. Uiteindelijk was het de aankondiging van een belasting op WhatsApp-gesprekken die vorige week de emmer deed overlopen.

De Libanezen hebben sindsdien iets gedaan wat zij zelf altijd voor onmogelijk hadden gehouden: zij hebben over de sektarische, sociale en politieke breuklijnen heen het corrupte politieke systeem de wacht aangezegd dat zij decennialang zelf mee in stand hebben gehouden. Want al die corruptie was nooit mogelijk geweest als Libanon niet gevangen zat in het keurslijf van zijn sektarisch bestuurssysteem.

Het is bijzonder moeilijk een systeem te veranderen als de staat grotendeels afwezig is. Het verklaart waarom de burgerbeweging die bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen in Beiroet succes heeft geboekt, niet is doorgebroken tijdens de laatste parlementsverkiezingen. Als je voor van alles moet gaan bedelen bij de eigen politici, waar kun je dan terecht als je die politici wegstemt?

Over die angst hebben de Libanezen zich de afgelopen week heen gezet. Het is moeilijk onder woorden te brengen hoe gigantisch dat is. Dit is een land waar de verschillende religies grotendeels naast elkaar leven. Veel christenen komen nooit in soennitische of sjiitische wijken. Omgekeerd: toen ik in het christelijk dorp waar ik woon stoelen liet leveren uit een sjiitische wijk in Beiroet, hadden de leveranciers vuurwapens bij zich en wisten ze niet hoe snel ze weer weg moesten zijn.
Lees het hele artikel

Noodgedwongen sloten de Koerden in Noordoost-Syrië vrede met president Assad. Maar niet zonder vrees voor de toekomst.
DOOR ANA VAN ES uit de Volkskrant van 19 oktober 2019

Zo begint een machtsoverdracht in Syrië: met grote schoonmaak op straat. De vlaggen, rijen achter elkaar, in geel en groen, van de Koerdische YPG-militie? Van de lantarenpalen getrokken. De posters van martelaren? Neergehaald. Op de rotondes, in dit deel van Syrië een kleurrijke uitstalkast van het Koerdische zelfbestuur, zijn martelarenposters, vlaggen en een levensgrote afbeelding van de besnorde Koerdische leider Abdullah Ocalan, Apo voor intimi, verdwenen. Alsof het allemaal nooit heeft bestaan.
Kale sokkels, dat is wat ervan resteert. Uit eentje steekt nog staaldraad, zo haastig is Apo weggerukt. Afgedankte decoratie. Wie afgelopen week door Qamishli reed, zetel van het Koerdische bestuur in Syrië, zag steriele straten en lege rotondes: klaar voor de komst van de volgende machthebber.
President Bashar al Assad. Terug van nooit weggeweest.
Een bloedigTurks offensief, vorige week ingezet nadat de Amerikaanse president Trump de Koerden in Syrië pertweetaan hun lot had overgelaten, drijft het Koerdische bestuur in Noord-oost-Syrië terug in de armen van de alleenheerservan wie ze zich zeven jaar geleden afwendden.

Autonomie
De eerste berichten uit Damascus lijken niet gunstig. Een politiekadviseur van president Assad heeft aan Syrische media laten weten dat voor Koerdische autonomie geen ruimte bestaat. Een regeling zoals in Irak, waar de Koerdische regio een in de grondwet geregelde po­sitie heeft, daarvan kan geen sprake zijn. Ze wil niet eens over Koerden praten. Die zijn namelijk in de eerste plaats Syriër. ‘We zeggen niet dat iemand een Koerd is.’
De Syrische regering is nooit helemaal vertrokken uit het noordoosten. In Hasake en Qamishli heeft het regime nog steeds een deel van de stad in handen, inclusief een luchtmachtbasis, legerbasissen en controleposten. Daags na het sluiten van het militaire akkoordkreeg de Koerdische Abdallah al Khadri-school in Hasake bezoek van een onderwijsambtenaar van het regime. Zij kwam de school terugvorderen en wilde de vlag hijsen van het Syrische regime.
‘Ze zei: alle scholen behoren weer toe aan de staat’, zegt leerkracht Farida Ab­dallah (39). ‘Wij zeiden: de overeenkomst gaat alleen over militaire grensbewaking. Er is geen overeenkomst over scholen.’ Het lukte deze keer om de dame van het regime de deur uit te krijgen. Maar Abdallah vreest het ergste. Voor haar is het ‘een droom die uitkomt’ dat ze les mag geven in het Koerdisch. Vroeger moest ze met de kinderen Arabisch praten en regimeslogans zingen. ‘Die kwamen ons de strot uit. Tegenwoordig zingen we Koerdische liedjes. Die komen uit ons hart. Ik ben bang dat we straks onze liedjes niet meer mogen zingen.’
Wat vindt ze van de deal met Assad? Ze slikt. ‘Ik wil heel graag dat mijn leerlin­gen blijven leven.’
In Bani Qasr, een dorp in het zicht van de grens met Turkije, zitten bewoners met gepalde tassen klaar voor als de Turkse artilleriebeschietingen te veel worden. Dit soort dorpen was voor de burgeroorlog het toneel van landjepik door Damascus. Het Assad-regime gaf hier landbouwgrond van Koerdische bewoners aan Arabieren. Het begon on­der Hafez, de vader, en ging door onder Bashar al Assad, de huidige president.

Lees verder en meer

Van ANA VAN ES uit de Volkskrant van 8 oktober 2019

Met het terugtrekken van troepen uit Noord-Syrië speelt de Amerikaanse president Donald Trump hoog spel. Hij ondermijnt de stabiliteit in de regio. Wat zijn de conse­quenties van zijn actie voor de meest betrokken partijen?

1. De Koerden zullen vrijwel alles kwijtraken

‘We kunnen zeggen dat dit een messteek in de rug is’, stelde Kino Ga-briel, commandant van de Koerdische SDF-militie, maandag op het Arabische tv-kanaal Al Hadath. De Koerden in Syrië weten: zonder Amerikaanse steun zijn ze alles kwijt. Decennia zijn ze in Syrië onderdrukt en van hun land beroofd door de heersende familie Assad. De strijd tegen IS veranderde alles: de Koerden veroverden niet alleen hun eigen gebied terug, maar wisten IS – met Amerikaanse luchtsteun en bewapening en steun van vele duizenden Arabische strijders – te verjagen uit ook van oorsprong etnisch vooral Arabische steden als Raqqa en Manbij. De SDF-militie trok zich op verzoek van de Amerikanen terug uit ‘de veilige zone’ van circa 5 kilometer rond de grens met Turkije. In ruil daarvoor zou Turkije afzien van een offensief.

2.  IS krijgt onverwachts een gouden kans
Het fysieke kalifaat is verslagen, maar in de woestijn van Syrië en Irak werkt IS aan een terugkeer. IS beschikt nog steeds over 14- tot 18 duizend strijders, onder wie drieduizend buitenlanders, blijkt uit een re­cent Amerikaans overheidsrapport. In Syrië pleegt de terreurgroep aanslagen in het stroomdal van de Eufraat en proberen ze verplaatsingen van Koerdische SDF-strijders te voorkomen. Nu al heeft IS toegang tot het immense Al Hol-kamp, waar circa 68 duizend aan IS gelieerde vrouwen en hun kinderen zitten opgesloten. Een Turks offensief in Syrië zal IS in de kaart spelen. Een voor IS nog gunstiger scenario is een massale gevangenenuitbraak in de chaos van een nieuwe oorlog.

3.   Turkije kan Noord-Syrië inlijven:
Erdogans droom Tot nu toe had de Turkse president Recep Erdogan moeite om internationaal bijval te krijgen voor zijn voorgenomen offensief ’ten oosten van de Eufraat’, in Koerdisch Syrië. In september ontvouwde Erdogan zijn plannen bij de Algemene Vergadering van de VN: als hij een ‘veili­ge zone’ in Koerdisch Syrië kan creëren van 30 kilometer diep, met een paar uitschieters naar Raqqa en Deir al Zor, dan kan hij 2- tot 3 miljoen Syrische vluchtelingen repatriëren – niet toevallig een groot deel van de Syriërs die zich nu in Turkije bevinden. Erdogan zag het helemaal voor zich: in nieuw gebouwde steden en dorpen op Koerdisch grondge­bied kunnen vluchtelingen massaal worden gehervestigd, gered van ’tentenkampen en containerkampen’. Internationaal applaus bleef uit, omdat de regio die Erdogan wil gebruiken voor het terugsturen van de Syrische vluchtelingen – grotendeels soennitische Arabieren – in han­den van de Koerden is. Etnische zuivering ligt op de loer.

4. Syrië kan alliantie met Koerden sluiten
Volgens de regering van de Syrische president Assad zijn zowel de Tur­ken als de Amerikanen niet welkom op Syrisch grondgebied, en zijn de Koerdische SDF-strijders terroristen. Een Turks offensief in Syrië lijkt nadelig voor Assad, die met de Koerden beter kan opschieten dan met Erdogan. De Koerden willen best praten met Assad, op voorwaarde dat ze een stem krijgen in de nieuwe grondwet – wat Damascus weigert. Mogelijk laten de Koerden deze eisen vallen als alleen het Syrische le­ger hen kan beschermen tegen de Turken.
Lees het hele artikel in de Volkskrant van 8 oktober 2019