De komende weken is op Canvas (VRT.be) de documanteire van onze pijswinnaar van de Journalist voor de Vrede, Rudi Vranckx, te zien “De Eeuwige Oorlog”.
In De eeuwige oorlog zoekt hij uit hoe het komt dat die conflicten nooit lijken op te houden.
Hij interviewde Haider Al-Abadi
Hij is een innemend man. Anders dan zoveel andere stugge leiders in het Midden-Oosten, straalt de man die tussen 2014 en 2018 eerste minister was van Irak warmte uit. En zo gemoedelijk als hij met mij praat, zo is hij ook met de gewone Irakees, liet ik me vertellen in de voorbereiding voor dit gesprek. Ik geloof het.
Uit dit gesprek staat hieronder een aantal citaten.
“Het standbeeld van Saddam Hoessein dat in 2003 naar beneden kwam in Bagdad, dat was een fascinerend moment voor ons”, herinnert hij zich. “De Irakezen waren blij om het einde van het regime, maar er was niet veel plaats voor feestvreugde. We waren bang en verdrietig om alle wreedheden uit de tijd van Saddam die naar boven kwamen, de lijken en de massagraven.”
“Sommigen wachtten op de overheid om dat onrecht recht te zetten, maar anderen hadden dat geduld niet. De Iraakse overheid lag in duigen en de Amerikaanse bezettingsmacht had niet genoeg middelen uitgetrokken om die noodzakelijke gerechtigheid voor de burgers te brengen.”
Mafia
De Amerikanen bleken op wel meer vlakken onvoorbereid, herinnert Abadi zich. “Op zich was het een goed idee om de Baath-partij van Saddam Hoessein af te schaffen. Maar de Amerikanen hadden zich onvoldoende geïnformeerd over hoe het land bestuurd werd. Er was weinig voorbereid. Hun aanpak was niet stevig gefundeerd.”
“Ik denk dat ze zelf verrast waren door hoe snel de Iraakse staat instortte, samen met het regime. Nochtans hadden we hen vooraf gewaarschuwd. Saddam bestuurde het land als een maffia. De veiligheidsdiensten, het leger, de overheidinstellingen… zijn mensen zaten overal. Als je zo’n regime afzet, heb je een alternatief nodig.”
In de plaats daarvan zette de bezettingsmacht de veiligheidsdiensten die onder Saddam hadden gewerkt, op non-actief. “Ervaren legergeneraals stonden in de straat aan te schuiven voor een maandloon van 20 dollar, onder supervisie van Amerikaanse soldaten. Dat was enorm vernederend voor hen.”
Angst-regime
Die ervaren Baathisten (en hun wapens) vonden een nieuwe thuis bij de jihadistische extremisten die tegen de Amerikaanse bezettingsmacht vochten. “Velen van hen waren nochtans seculier”, legt Abadi uit. “Ze gingen ervan uit dat ze die terroristen en hun religieuze agenda wel zouden kunnen beteugelen en inzetten voor hun eigen belangen. Maar natuurlijk was Al Qaeda veel machtiger dan hen. Ze slaagden erin de Baathisten te brainwashen en terroristen van hen te maken.”
